Η επίκληση της σοσιαλδημοκρατίας φενακίζει τα προβλήματα

“Ετόνισα πως εμείς έχουμε χαράξει το δικό μας δρόμο προς το σοσιαλισμό. Όχι στη σοσιαλδημοκρατία. Γιατί  όπως έχουμε τονίσει από την αρχή της ζωής μας σαν κίνημα, η σοσιαλδημοκρατία άνθισε μονάχα, στη βάση μιας γρήγορης ανάπτυξης των καπιταλιστικά προχωρημένων χωρών. Είναι  ένας εξωραϊσμός και μια ευγενής προέκταση του καπιταλισμού, κάτι που δεν μπορεί να πιάσει και να αποδώσει σε χώρες της περιφέρειας του”.

Ανδρέας Παπανδρέου, 2 Οκτωβρίου 1982

(Πανελλήνια Συνάντηση Στελεχών του ΠΑΣΟΚ στο Σπόρτιγκ)

Σήμερα εμφανίζονται διάφοροι αυτόκλητοι κληρονόμοι του Ανδρέα Παπανδρέου και προβάλλονται στη δημόσια συζήτηση ως “σοσιαλδημοκράτες”, ενώ κεντρικό σημείο της πολιτικής ανάλυσης του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ ήταν ότι σε μια χώρα της περιφέρειας όπως η Ελλάδα δεν ήταν δυνατή η σοσιαλδημοκρατική πολιτική πρακτική. Κάτι που ισχύει και σήμερα, παρότι έχουν αλλάξει αρκετά οι κοινωνικές συνθήκες σε σχέση με την πρώτη μεταδικτατορική περίοδο.

Η σχέση του ΠΑΣΟΚ με την Σοσιαλδημοκρατία των ευρωπαϊκών χωρών ήταν διακριτική και χωρίς πολλούς συγχρωτισμούς, κυρίως με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας. Κάτι που σεβάστηκε η ηγεσία του συγκεκριμένου κόμματος υπό τον Βίλυ Μπραντ, αλλά που δεν ισχύει σήμερα, εφόσον τα γερμανικά πολιτικά κόμματα (και το Σοσιαλδημοκρατικό) με τα ιδρύματά τους αλωνίζουν στη χώρα μας. Άλλη μια ένδειξη της σημερινής πλήρους εξάρτησης και κατάπτωσης της πατρίδας μας και του πολιτικού κόσμου της.

Επειδή πολλοί ακόμη και σήμερα συσχετίζουν την περίοδο της “Αλλαγής” με τη σουηδική σοσιαλδημοκρατία θα πρέπει και εδώ να ειπωθούν ορισμένα πράγματα. Ποτέ η σουηδική σοσιαλδημοκρατία δεν θεωρήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου πρότυπο για την ελληνική κοινωνική και πολιτική περίπτωση. Και εδώ η θεώρηση Κέντρου-Περιφέρειας καθόριζε την αξιολόγηση του σουηδικού σοσιαλδημοκρατικού κοινωνικού κράτους. Είναι προφανές ότι η σημερινή επίκληση της σοσιαλδημοκρατίας ως απάντησης στο εθνικό και κοινωνικό αδιέξοδο απλώς φενακίζει τα πραγματικά προβλήματα με τη δημιουργία ιδεολογικών και πολιτικών ψευδοσυναφειών.

Από την άλλη υπήρχε ένα δεδομένο το οποίο προσείλκυε το πολιτικό ενδιαφέρον για την περίπτωση της Σουηδίας. Και αυτό αφορούσε την πολιτική ουδετερότητα, η οποία αποτελούσε βασικό στοιχείο του αυτοπροσδιορισμού του συγκεκριμένου κράτους στο πλαίσιο του διχασμένου κόσμου της εποχής σε δύο κυρίαρχα στρατόπεδα, αλλά και νωρίτερα πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κεντρική αυτή θέση της Σουηδίας ταίριαζε με την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και την ανεξαρτησία και αποδέσμευση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ, την οποία ευαγγελιζόταν η κυβέρνηση της “Αλλαγής” στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτικής απαγκίστρωσης της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου από τον στρατιωτικό ανταγωνισμό των δύο υπερδυνάμεων, Σοβιετικής Ενώσεως και ΗΠΑ.

Καθ΄ όλη τη διάρκεια του 20^ου αιώνα η Σουηδία κινήθηκε διεθνοπολιτικά στο πλαίσιο μιας “Μη δέσμευσης σε κάποια συμμαχία σε περιόδους ειρήνης με στόχο την ουδετερότητα σε περιόδους πολέμου”. Και η πολιτική αυτή οφείλεται στην κυρίαρχη πολιτική δύναμη της Σουηδίας κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Η πολιτική αυτή καθοριζόταν και από μια τήρηση απόστασης από την υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον σιδηροδρομικό σταθμό της Στοκχόλμης υπήρχε πινακίδα με την ένδειξη “Τρένα προς την Ευρώπη”. Όπου “Ευρώπη” σήμαινε “Δυτική Ευρώπη” και η λέξη ήταν έμφορτη ιδεολογικών συνδηλώσεων, όπως συμβαίνει με την χρήση της λέξης “Ευρώπη” στα ελληνικά, αλλά με αντίστροφο πρόσημο. Όταν έλεγαν οι Έλληνες “Ευρώπη” εννοούσαν κάτι θετικό, προοδευτικό, πολιτισμένο, οι Σουηδοί αντιθέτως το συνδύαζαν με τα τρία “Κ”: Καπιταλισμός, Κονσερβατισμός (συντηρητισμός), Καθολικισμός.

Τα δεδομένα άλλαξαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και τα επακόλουθά της και την είσοδο της Σουηδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Απομένει τώρα να ερευνηθεί από τους σχετικούς επιστήμονες η επίδραση του σουηδικού υποδείγματος εξωτερικής πολιτικής στην περίπτωση της κυβέρνησης της “Αλλαγής” σε συνάρτηση με την “πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική” της. Αυτό δεν είναι μόνο δουλειά για τους ιστορικούς και τους πολιτικούς επιστήμονες, αλλά είναι χρήσιμο και για κάθε πολιτικό φορέα που θέλει να ασκήσει ενεργητική-ρεαλιστική πολιτικής ειρήνης.

Δυστυχώς οι πολιτικοί φορείς οι οποίοι όφειλαν να αναλάβουν παρόμοιες πρωτοβουλίες και να διευρύνουν και προς αυτή την κατεύθυνση τη δημόσια ατζέντα συζήτησης περί άλλων τυρβάζουν…

(Στη φωτογραφία ο Ανδρέας Παπανδρέου με τον Σουηδό σοσιαλδημοκράτη ηγέτη Ούλοφ Πάλμε)