Η ιστορική μνήμη στην υπηρεσία του κοινού μέλλοντος

Τα φαντάσματα του παρελθόντος έχουν επιστρέψει “για τα καλά”. Βρίσκονται στα εθνικά κοινοβούλια, συγκροτούν κυβερνήσεις και απειλούν την ευρωπαϊκή συνοχή, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.

Στις 6 Απριλίου 1941, η χιτλερική Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα και οι στρατιές της από τα ξημερώματα εκείνης της ημέρας επιτέθηκαν κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων στις ελληνικές αμυντικές οχυρώσεις. Σήμερα στην Ιταλία κυβερνούν θαυμαστές και οπαδοί του μουσολινικού φασισμού, ενώ στην Γερμανία η “Εναλλακτική για την Γερμανία” (AfD), ένα αμάλγαμα από ριζοσπαστικούς συντηρητικούς εθνικιστές, νεοναζιστές και μια ακατέργαστη “ταυτοτική” πολιτική μάζα από αντισημίτες, ρατσιστές, ισλαμοφοβικούς, πατριαρχικούς αντιφεμινιστές κ.α.  θέτει υπό αμφισβήτηση το δημοκρατικό μεταπολεμικό κεκτημένο της σημερινής Γερμανίας.

Η πατρίδα μας και ο λαός μας πλήρωσε, στο παρελθόν, βαρύ φόρο αίματος στο διεθνή και εγχώριο φασισμό. Τώρα οι ευρωεκλογές μας φέρνουν πάλι αντιμέτωπους με τις δυνάμεις της μισαλλοδοξίας και της απανθρωπίας. Για αυτό η συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση είναι εθνικά κρίσιμη και θα ήταν τεράστιο σφάλμα να περιορίσουν οι ριζοσπαστικές, δημιουργικές πολιτικές δυνάμεις του τόπου την προεκλογική τους ατζέντα στα ρηχά της ενδοελληνικής “κυβερνησιολογίας” και κομματικής επικαιρότητας.

Σήμερα η κοινή μνήμη του αντιφασιστικού αγώνα πρέπει να ενώσει όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς στην κοινή προοπτική του κοινού ευρωπαϊκού μέλλοντος. Η στρατιωτική και ηθική συντριβή του φασισμού ήταν υπόθεση όλων των λαών της Ευρώπης. Από τα αίματα και το θρήνο του πολέμου μέστωσε και η ιδέα για την ενιαία Ευρώπη.

Γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλά ανοικτά ζητήματα και “ανοικτοί λογαριασμοί” σε σχέση με το παρελθόν και, ακόμη περισσότερο, σε σχέση με το μέλλον της Γηραιά Ηπείρου. Παρόλα αυτά θα τολμήσω, με αφορμή, τη φετινή επέτειο της χιτλερικής επίθεσης στην Ελλάδα, να προχωρήσω στη διατύπωση μιας ασυνήθιστης για τα ελληνικά δεδομένα πρότασης:

Να τιμηθούν συμβολικά οι αντιφασίστες Γερμανοί στρατιώτες που έδρασαν ή σκοτώθηκαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της τριπλής φασιστικής Κατοχής. Η ελληνική πολιτεία σε συνεργασία με την γερμανική δημοκρατία θα πρέπει να αναγείρει ένα μνημείο για τους αυτόμολους Γερμανούς στρατιώτες στην Ελλάδα.

Το μνημείο δεν θα πρέπει να αναγερθεί μέσα ή δίπλα στα γερμανικά στρατιωτικά κοιμητήρια που υπάρχουν στην Ελλάδα, αλλά σε κάποιον τόπο που συνδέεται με την ιστορία των αντιφασιστών αυτομόλων. Θεωρώ ότι η πόλη του Πύργου (Ηλείας) ενδείκνυται για τη λειτουργική πολιτική-παιδαγωγική ανάδειξη ενός τέτοιου μνημείου. Εδώ, μετά την εκτέλεση κάποιων Γερμανών αντιχιτλερικών στρατιωτών από τους φασίστες, οι Πυργιώτες κρυφά εναπόθεταν άνθη στο σημείο της εκτέλεσης γιατί γνώριζαν – από την ενημέρωση των οργανώσεων της αντίστασης – ότι αυτοί οι ξένοι στρατιώτες δολοφονήθηκαν ως “προδότες” και για την δική τους ελευθερία!

Σε άλλες περιοχές και πόλεις, όπως π.χ. στην Θεσσαλονίκη όπου έχουμε επίσης σημαντικά δείγματα συμμετοχής γερμανών αντιφασιστών στο πλευρό της ελληνικής αντίστασης, μπορούν να δοθούν σε κάποιες οδούς ονόματα γερμανών αντιστασιακών που συνέβαλλαν στον ελληνικό αντιφασιστικό αγώνα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην “Εφημερίδα των Συντακτών» (φύλλο 6^ης Απριλίου 2024) με την ένδειξη “Καθηγητής των Οικονομικών Επιστημών, μέλος συμβουλίου διοίκησης ΑΠΘ και πρόεδρος της ASECU”