Οι φοιτητές φαντάσματα και η ανεπάρκεια της Ν. Κεραμέως

Η πολιτική κατάσταση στη χώρα μας αν μη τι άλλο μας κρατάει διαρκώς σε εγρήγορση. Μάς αιφνιδιάζει διαρκώς με διάφορα περίεργα. Τόσο περίεργα που δεν τολμάει κανείς να αναρωτηθεί αν είναι νόμιμα ή παράνομα, θεμιτά ή αθέμιτα, επιτρεπτά ή ανεπίτρεπτα. Η αμηχανία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πλήρης. Δεν μπορείς και δε θέλεις να φανταστείς ότι ενδεχομένως αυτό που σου φαίνεται κάπως παράξενο είναι παράνομο ή αθέμιτο…

Αυτοί οι απαισιόδοξοι συλλογισμοί εκκινούν από ένα ακόμη “παράξενο” συμβάν: το περιοδικό Down Town, ένθετο στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, το ίδιο του τύπου των λεγόμενων life style περιοδικών, φιλοξένησε μια παρουσίαση-συνέντευξη της υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως. Η δημοσιογραφική επιμέλεια του κειμένου και η συνέντευξη ήταν της Βένιας Καραγιάννη. Μια φιλική έως προκλητικά φιλική εικονογράφηση του προφίλ της υπουργού Παιδείας, της φοιτήτριας, της ακτιβίστριας, της πολιτικού, της συζύγου, της μητέρας, της υπουργού. Μια χορταστική χωριάτικη σαλάτα. Το ερώτημα το οποίο με βασάνισε αρχικώς ήταν εάν επιτρέπεται να αναρτώνται στην ιστοσελίδα του υπουργείου Παιδείας παρόμοιες συνεντεύξεις προβολής της υπουργού. Ανέτρεξα σε κάποιες ιστοσελίδες αντίστοιχων υπουργείων άλλων ευρωπαϊκών χωρών και δεν βρήκα κάτι ανάλογο. Προφανώς η ιστοσελίδα του υπουργείου δεν είναι για προσωπική χρήση του ή της εκάστοτε υπουργού. Αλλά δε μένω εδώ, γιατί υπάρχουν κάποια σημεία πιο σημαντικά σε αυτή τη συνέντευξη.

ΠΡΩΤΗ απορία η οποία προέκυψε από το βιογραφικό και την κοινωνική παρουσία της Νίκης Κεραμέως είναι ο λόγος για τον οποίο επελέγη σε ένα τόσο κρίσιμο υπουργείο άτομο με σπουδές νομικής. Μια πρώτη γρήγορη εξήγηση είναι ότι ένας παιδαγωγός ή άλλος/άλλη σχετικός/σχετική με την μάθηση και την παιδεία δε θα αναλάμβανε την αποστολή να “ποινικοποιήσει” το χώρο της πανεπιστημιακής κοινότητας.

ΞΕΠΕΡΑΣΑ αυτή την δυσκολία η οποία προερχόταν από την επιστημονική κατάρτιση της υπουργού και ανέτρεξα σε σημεία της συνέντευξης -όσο μπορεί κανείς να αντλήσει δεδομένα για ένα πρόσωπο και τις ικανότητές του από μια “φιλική” συνέντευξη- για να διαπιστώσω αν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία σε αυτή την επιλογή του πρωθυπουργού στο κρίσιμο υπουργείο της Παιδείας.

Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ της συζήτησης και από την πλευρά της δημοσιογράφου και της υπουργού καθοριζόταν από αυτό στο οποίο μάς έχει συνηθίσει η “δεξιά” κυβερνητική ρητορεία, τους αρίστους και την αριστεία. Έτσι δημοσιογράφος και υπουργός ψηλώσανε τον πήχη σε τέτοιο βαθμό ώστε αναγκαστικά στην αξιολόγησή τους να περνάνε συνεχώς από κάτω. Στα περισσότερα ζητήματα οι ανακολουθίες ήταν εμφανείς, ακόμη και σε ζητήματα οικογενειακής φύσεως, τα οποία ωστόσο δε θέλω να σχολιάσω, αν και τα εξέθεσε ανεπιτυχώς η Νίκη Κεραμέως σε μια προσπάθεια να φιλοτεχνήσει τη δημόσια εικόνα της. (Δική μου συμβουλή: η προσωπική ζωή πρέπει να κρατιέται μακριά από την πολιτική χρήση για δημοσιότητα).

ΠΑΡΑΜΕΝΩ σε ένα θέμα το οποίο η “δεξιά” ρητορεία εδώ και δεκαετίες και η τωρινή κυβέρνηση προβάλλουν ως μείζον ζήτημα της ελληνικής εκπαίδευσης και στο οποίο θέλει να απαντήσει δήθεν δραστικά η κυβέρνηση: το πρόβλημα των αποκαλούμενων “αιώνιων φοιτητών”. Προσωπικά από χρόνια έχω τοποθετηθεί κατά του φαινομένου, αλλά με εντελώς άλλο σκεπτικό και με εντελώς άλλες προοπτικές για την παιδεία και την επαγγελματική κατάρτιση των νέων γενιών. Σχετικά με το θέμα λοιπόν των “αιώνιων φοιτητών” η υπουργός υποστήριξε πως αυτοί “στη χώρα μας συνιστούν πάνω από 40% του συνόλου” των φοιτητών. Αλλά δεν εξήγησε, όπως και η κυβέρνηση, τι ακριβώς είναι αυτό το 40%; Τι ηλικίας είναι, τι επαγγέλλονται, αν ζουν ή αν πέθαναν, αν είναι στην Ελλάδα ή είναι πλέον μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού από χρόνια κ.α.;

Ο ΤΡΟΠΟΣ με το οποίο αναφέρεται στο ζήτημα η υπουργός δημιουργεί την εντύπωση ότι αυτοί οι άνθρωποι συνεχίζουν να έχουν κάποια σχέση με το πανεπιστήμιο. Στην πραγματικότητα όμως στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι ένας “κατάλογος πτωμάτων” (γερμανική η έκφραση) της πανεπιστημιακής γραφειοκρατίας. Αλλά δε φαίνεται να είναι μόνο μια απλή εντύπωση την οποία επιδιώκει η υπουργός για προπαγανδιστικούς λόγους, αντίθετα φαίνεται ότι στα σοβαρά πιστεύει πώς αυτό είναι μείζον πρόβλημα του ελληνικού πανεπιστημίου. “Όπως ακριβώς ισχύει σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία, έτσι και στο πανεπιστήμιο είναι σημαντικό να υπάρχει αρχή μέση και τέλος στις σπουδές. Φανταστείτε να ήταν κάποιος μαθητής της Γ΄ Γυμνασίου για 10 χρόνια!”. Η σύγκριση δε χρειάζεται να σχολιαστεί, είναι προφανές ότι η Νίκη Κεραμέως έχει μπερδέψει τα σώβρακα με τις γραβάτες και πώς έχει μεσάνυχτα επί του συγκεκριμένου πεδίου.

ΔΕΝ ΑΡΚΟΥΣΕ όμως αυτό το συντριπτικό “επιχείρημα” η υπουργός Παιδείας πρόσθεσε και ένα ακόμη, δείγμα και αυτό, της χαμηλής αντίληψής της για τα πανεπιστημιακά πράγματα και για την παιδεία: “Επιπλέον, όσο οι φοιτητές παραμένουν για χρόνια στο πανεπιστήμιο, στερείται το πολύτιμο αυτό δυναμικό η αγορά εργασίας”!!! Είναι ολοφάνερο ότι η υπουργός θεωρεί ότι οι “αιώνιοι φοιτητές” των τριάντα, των σαράντα, των πενήντα, έχω και έναν ξάδελφο των 65 ετών, βγαίνει στη σύνταξη αυτό τον καιρό, δεν ασχολούνται με τίποτε άλλο, απλώς δεν παρακολουθούν τα μαθήματά τους. Εδώ έχουμε να κάνουμε με κοινωνική μωρία. Με πλήρη άγνοια της πραγματικότητας. Είναι κάτι παραπάνω από τραγικό. Συνήθως εγκαταλείπουν τις σπουδές άτομα, τα οποία βρίσκουν κάποια εργασία, η οποία τους δίνει πιο σταθερή εικόνα για το μέλλον τους, από όσο η απόκτηση του πτυχίου. Αν έχει απορίες επί του ζητήματος αυτού η υπουργός ας ζητήσει να γίνουν μερικές διατριβές σε αντίστοιχες σχολές για το φαινόμενο για να αποκτήσει σαφέστερη εικόνα για τους “αιώνιους φοιτητές” και να μη φαντασιώνεται διάφορα.

Η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ της Νίκης Κεραμέως δεν εντοπίζεται μόνο στην έλλειψη των σχετικών γνώσεων επί του αντικειμένου της εκπαίδευσης και της παιδείας, αλλά φαίνεται ότι συμμερίζεται και διάφορες αγοραίες απόψεις περί αυθαιρεσιών των εκπαιδευτικών και τη σχέση τους με τους “αιώνιους φοιτητές”, ότι δηλαδή η αυθαιρεσία του εκπαιδευτικού προσωπικού δημιουργεί το φαινόμενο των “αιώνιων φοιτητών”. Και μόνο το γεγονός ότι αποδέχεται την ερώτηση της δημοσιογράφου “Πως όμως μπορούν να προστατευτούν από την αυθαιρεσία των καθηγητών στις εξετάσεις;” δέχεται την άποψη ότι το φαινόμενο των “αιώνιων φοιτητών” οφείλεται σε κάποιο βαθμό σε αυθαίρετες πρακτικές του διδακτικού προσωπικού. H υπουργός Παιδείας ωστόσο δεν αποδέχεται μόνο την ερώτηση, αλλά και την απαντά φανερώνοντας το σκεπτικό της ίδιας και της κυβέρνησης: “Σχετικά με ενδεχόμενα φαινόμενα αυθαιρεσίας σε περίπτωση εξετάσεων, υπάρχει ειδική πρόβλεψη για εξέταση από τριμελή επιτροπή”. Στους χώρους του εργατικού συνδικαλισμού επικρατεί ένα ρητό, “αν δεν θέλεις να λύσεις ένα πρόβλημα, κάνε μια επιτροπή”.

ΤΑ ΚΑΙΡΙΑ προβλήματα της εκπαίδευσης και της παιδείας γενικότερα μένουν έξω από το πεδίο ορατότητας και δυνατοτήτων της συγκεκριμένης υπουργού, αλλά και από το σκεπτικό και τον κεντρικό προσανατολισμό της κυβέρνησης. Η κατάργηση των “αιώνιων φοιτητών” είναι η κατάργηση ενός ανύπαρκτου προβλήματος, υπήρχε μόνο ως “δεδομένο” μέσα στους καταλόγους και τους υπολογιστές της γραμματείας του πανεπιστημίου.

ΚΛΕΙΝΩ με την υπενθύμιση ότι η παρεχόμενη γνώση στην Ανώτατη Εκπαίδευση πρέπει να είναι προσβάσιμη σε όλους και όλες ανεξαρτήτως ηλικίας, γιατί δεν αφορά μόνο την αγορά εργασίας, δεν είναι μόνο κατάρτιση, εκπαίδευση, αλλά και παιδεία με την ευρύτερη έννοια.

ΣΤΟ ΧΩΡΟ της εκπαίδευσης χρειαζόμαστε μια ριζική αλλαγή υποδείγματος, από την εισαγωγή στους παιδικούς σταθμούς και τα πανεπιστήμια μέχρι τη χρηματοδότηση της βασικής έρευνας και την καθιέρωση προγραμμάτων υποτροφιών.