Tα Public, «η ελληνική εταιρία που έφερε στην Ελλάδα το Black Friday, προτείνουν τα πιο έξυπνα tips αγορών για να βγεις κερδισμένος!», διαβάζω σε ολοσέλιδη διαφήμιση σε κυριακάτικη εφημερίδα. Σε άψογον ελληνο- αγγλική ( ή, ελληνο- αμερικανική ) γλώσσα. Μια αμερικανιά ολκής, που έκανε πέρσι την επίσημη εμφάνισή της και στην Ελλάδα (Η ελληνική αλυσίδα καταστημάτων Public και το εμπορικό κέντρο Mc ArthurGlen στα Σπάτα διεκδικούν την περσινή πρωτιά). Φέτος, στο κάλεσμα της γνωστής αλυσίδας φαίνεται να εισακούστηκε από μεγάλη μερίδα καταστημάτων, και αν κρίνω από τις διαφημίσεις τους για την συμμετοχή τους, το φαινόμενο θα λάβει κάποιες διαστάσεις. Πόσο μαζικές δεν ξέρω, λόγω της Μνημονιακής ιδιατερότητας της χώρας, λόγω της μερικής απασχόλησης και της ανεργίας που μαστίζει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Άσε που μέχρι σήμερα δεν θα έχει μοιραστεί το «κοινωνικό μέρισμα» που και φέτος έταξε η φιλολαϊκή μας κυβέρνηση. Τούτο ίσως σταθεί εμπόδιο σε μια μαζική φρενίτιδα κατανάλωσης -εν πολλοίς περιττών πιθανότατα- καταναλωτικών αγαθών. Εκ μέρους του καταναλωτικού κοινού, ίσως ενταχθεί σε μια αγοραστική περίοδο που θα λειτουργήσει ως προάγγελος των Χριστουγεννιάτικων αγορών. Από την άλλη, η κατανάλωση είναι ίδιον της κοινωνίας μας, του κοινωνικού μοντέλου που κυριαρχεί παγκόσμια. Όσο και να την ξορκίζεις, αυτή με πείσμα αντιστέκεται, κυριαρχεί εντέλει.
Black Friday: Μια ακόμη αμερικανιά πλασάρεται διεθνώς, μια ακόμη καταναλωτική συνήθεια προστίθεται στην φαρέτρα της Παγκοσμιοποίησης, στην μετατροπή των Λαών και Εθνών σ ένα παγκοσμιοποιημένο καταναλωτικό χυλό- προσοχή: αφορά τις χώρες του Πρώτου κι Δεύτερου κόσμου, (και όχι για όλο τον πληθυσμό). Διότι ο λεγόμενος Τρίτος, απέξω, παρατηρεί, απορεί ή θαυμάζει…
Περί τίνος πρόκειται; O διεθνώς διαδεδομένος θεσμός, πρωτίστως στις ΗΠΑ αλλά και στις μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, επιτρέπει στους καταναλωτές την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου κάθε χρονιάς να πραγματοποιούν αγορές προϊόντων με πολύ μεγάλες εκπτώσεις και προσφορές.
Ο όρος Black Friday έχει τις ρίζες του στη δεκαετία του 1960 και σηματοδοτεί την αρχή της Χριστουγεννιάτικης περιόδου αγορών στις ΗΠΑ. Ακολουθεί την «Thanksgiving day» (Ημέρα των Ευχαριστιών) στις ΗΠΑ που γίνεται την τελευταία Τρίτη του Νοεμβρίου, ενώ η Black Friday λαμβάνει χώρα την τελευταία Παρασκευή του μήνα. Στις ΗΠΑ πρωτοεμφανίστηκε το μακρινό 1952, όταν θεωρήθηκε προάγγελος των Χριστουγεννιάτικων αγορών.
Είναι συχνό φαινόμενο αυτή την μέρα να συγκεντρώνονται εκατοντάδες άνθρωποι από τα χαράματα έξω από πολυκαταστήματα, περιμένοντας να ανοίξουν οι πόρτες, και να προσπαθούν να μπουν όσο γίνεται νωρίτερα, για να προλάβουν τις προσφορές και τις εκπτώσεις.
Ο θεσμός τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλωθεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων σε Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Δανία, Ιταλία, Ισπανία, Αυστρία, Φινλανδία, Πολωνία και κάθε χρονιά συμμετέχουν όλο και περισσότεροι λιανέμποροι. Μια βόλτα στο διαδίκτυο με οδήγησε και σε χώρες όπως η Ρουμανία.
Όλα τούτα δεν έχουν σχέση με καμία εναντίωση στην λειτουργία των καταστημάτων και των εμπορικών αλυσίδων, να εξηγούμεθα. Εντοπίζει σε ένα καίριο κατ΄εμέ σημείο: στην μετατροπή με γοργούς ρυθμούς όλων όσων μας συγκροτούν-ή, μας συγκροτούσαν- ως (ελληνική) κοινωνία σε κάτι άλλο, αναδεικνύει πιθανά την ευκολία με την οποία η διεθνής κυρίαρχη, καταναλωτική πρακτική (και Παγκοσμιοποιητική ιδεολογία) σαρώνει στο διάβα της συνήθειες και πρακτικές δεκαετιών. Η Ελλάδα/οι Έλληνες, χάνει/ χάνουμε (τις) μικρές καθημερινές μάχες. Ανεπαίσθητα, καθημερινά διολισθαίνουμε σε όλο και ποιο περιορισμένα πεδία. Δεν είναι μόνο η μεγάλη εικόνα, είναι και οι πολλές μικρές.
Black Friday και στην Ελλάδα λοιπόν, ή, ροκάδικα: Black is black…
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
