Χρήσιμα πολιτικά και κοινωνικά συμπεράσματα, από την 1η θεματική διαδικτυακή συζήτηση για την Υγεία, που οργάνωσε η Σοσιαλιστική Προοπτική.

Στις 14 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη από τις πέντε «θεματικές διαδικτυακές ανοικτές συζητήσεις για την Υγεία», που οργάνωσε η Σοσιαλιστική Προοπτική ενόψει της επικείμενης πανελλαδικής σύσκεψης η οποία πρόκειται να πραγματοποιήσει στο τέλος Μαρτίου.

Στην εκδήλωση παρουσίασαν τις εισηγήσεις τους οι δύο ομιλητές, οι συναγωνιστές, ο Γιώργος Βέργουλας, -Γιατρός και πρώην Διοικητή του ΑΧΕΠΑ καθώς και του Νοσοκομείου Ειδικών Παθήσεων Θεσσαλονίκης-, και ο Νίκος Δαμιανάκης, Ψυχολόγος κοινωνικής υγείας, με εμπειρία στα προγράμματα ψυχικών παθήσεων.

Από τις εξαιρετικές εισηγήσεις των δύο ομιλητών, -κυρίως του γιατρού Γ. Βέργουλα, που με την 45 χρόνη επιστημονική και διοικητική του εμπειρία, ως μαχόμενος νοσοκομειακός γιατρός αλλά και την αντίστοιχη σημαντική διοικητική του εμπειρία, ως διοικητής μεγάλων νοσοκομειακών μονάδων της χώρας-, κατατέθηκαν ριζοσπαστικές και ρηξικέλευθες προτάσεις και πολιτικές κατευθυντήριες, για την ριζική ανάσχεση, με την ισχυρή πολιτική εναντίωση της κυβέρνησης στην προωθούμενη ιδιωτικοποίηση μεγάλων τομέων του ΕΣΥ, με την ΥΠΟ χρηματοδότηση και την υποβάθμιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Αυτή η πολύ σημαντική και καταλυτικά ιστορική προοδευτική τομή, πραγματοποιήθηκε, με τον ιδρυτικό νόμο του ΕΣΥ 1397/83 το έτος 1983. Έκτοτε και –παρά την ανολοκλήρωτη λειτουργεία του-, αποτέλεσε την βασική πολιτική για την υπεράσπιση και προστασία της υγείας των πολιτών, –ιδιαίτερα των φτωχότερων τμημάτων της κοινωνίας.

Αποδεικνύεται δε περίτρανα ως κρίσιμη η ύπαρξη και λειτουργία του ΕΣΥ -στην τωρινή σαρωτική κρίση της πανδημίας-, διότι αποτελεί τον βασικό και μοναδικό μοχλό ανάσχεσης στην υγειονομική διαχείριση των συνεπειών που προκαλεί εξελισσόμενη πανδημία του COVID-19, στην υγεία των πολιτών και της χώρας..

Τα βασικά πολιτικά συμπεράσματα που μπορούν να επισημανθούν -από την διαδικτυακή θεματική συζήτηση για την Υγεία- είναι τα εξής.

Η ίδρυση του ΕΣΥ αποτέλεσε την καθοριστική προοδευτική τομή, -ως θεσμική πολιτική παρέμβαση για την υγειονομική προστασία και εξέλιξη της χώρας και ασφαλώς συνεχίζει να είναι η οραματική προοδευτική στρατηγική, –παρά την ανολοκλήρωτη λειτουργία της-, με την ενίσχυσή της κρίσιμης παραμέτρου του, την ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας υγείας, που παραμένει υποτυπώδης, που θα αποτελούσε την ολοκλήρωση της θεσμικής παρέμβασης για την υπεράσπιση του ελληνικού λαού στην Δημόσια Υγεία.

Από τη 10ετία του 1980 και εντεύθεν υπήρξαν ισχυρές και σημαντικές διεκδικήσεις σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας -με πρωτοπόρους τους Νοσοκομειακούς γιατρούς, νοσηλευτές, αλλά και το διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό-, όπως επίσης και την ευρύτερη ισχυρή κοινωνική απαίτηση με την υποστήριξη σημαντικών τμημάτων του λαού, για την ενίσχυση και προώθηση ριζοσπαστικών και προοδευτικών θεσμικών τομών στο χώρο της Δημόσιας Υγείας.

Στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής, -πέρα από την καινοτόμα λειτουργία -με την προώθηση της ριζοσπαστικής εφαρμογής του δημόσιου συστήματος υγείας ( ΕΣΥ)-, δημιουργήθηκαν παράλληλα πολλές εναλλακτικές θεσμικές δυνατότητες, με τις εξίσου προοδευτικές θεσμικές μορφές, τις λειτουργίες των «μη κρατικών προγραμμάτων – με αυτοδοικούμενες και αυτοδιαχειριζόμενες μορφές- στον ευρύτερο χώρο της δημόσιας και κοινωνικής υγείας.

Έτσι πέρα από το ισχυρό και διαρκές αίτημα της κοινωνίας, που αναμφισβήτητα κέρδιζε έδαφος στην συνείδηση της κοινωνίας για την σταθερή υποστήριξη και διεύρυνση του δημόσιου χαρακτήρα του ΕΣΥ, -παρά το γεγονός και σε αντιδιαστολή έχουμε την ίδια περίοδο την ύπαρξη και λειτουργία των ιδιωτικών κέντρων & θεραπευτηρίων, (που όμως η λειτουργία και ύπαρξή τους αφορούσε κυρίως εύπορους πολίτες), εξίσου σημαντική και καινοτόμα ήταν η λειτουργία των «θεραπευτικών και εναλλακτικών μοντέλων – κοινοτήτων», με την ¨ισχυρή άνθιση¨ προγραμμάτων και των μονάδων ψυχικής υγείας, με την δημιουργία πρωτοπόρων προγραμμάτων ψυχικής και σωματικής απεξάρτησης, όπως τα προγραμμάτων αποτοξίνωσης, στις φυλακές, τα ψυχιατρικά καταστήματα και σε άλλα ιδρύματα της χώρας.

Από τα μέσα της 10ετίας του 1990 ξεκινάει (δυστυχώς) μια πορεία ισχυρής υποχώρησης και σταδιακής εγκατάλειψης των δημόσιων και εναλλακτικών προγραμμάτων υγείας, με την ισχυρή υποχρηματοδότησή τους, από τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.

Είναι η εποχή που ξεκινάει –το πρώτο κύμα αντεπίθεσης του νεοφιλελευθερισμού- που συμπίπτει, -όχι τυχαία- με τις παγκόσμιες πολιτικό-οικονομικές, σαρωτικές εξελίξεις, από την πτώση της ΕΣΣΔ και την ισχυρή καπιταλιστική παλινόρθωση στην Κίνα… αλλά και την εμφανή αλλά και σταδιακή υποχώρηση του «κράτους πρόνοιας» στην δυτική Ευρώπη και την Ε.Ε.

Ακολούθησε η ισχυρή ιδεολογική αλλά και πολιτική, ριζική αμφισβήτηση κάθε δημόσιου, κοινωνικού ή εναλλακτικού -αυτοδιαχειριζόμενου μοντέλου δημόσιων και κοινωνικών πολιτικών προγραμμάτων στο χώρο της Υγείας.

Ήδη είχαν αρχίσει και εμπεδωνόταν με υποχώρηση και την υιοθέτηση με ισχυρό προβάδισμα, σε ιδιωτικές μορφές υγείας, την σταδιακή (τελικά) εγκατάλειψη του ΕΣΥ, με την μορφή της, της υποχρηματοδότησης και της σταθερής μείωσης των προσλήψεων προσωπικού, όλων των εναλλακτικών και κοινωνικών προγραμμάτων ψυχικής υγείας.

Είναι ήδη η περίοδος που έχουν κάνει την «εισβολή τους» τα μεγάλά Ιδιωτικά Κέντρα και Θεραπευτήρια , τα οποία άρχισαν να κάνουν σταδιακά την εμφάνιση και απλώνονταν από το λεκανοπέδιο της Αττικής, στη Θεσσαλονίκη, για να φτάσουν -20 χρόνια μετά- έως τις μικρές κωμοπόλεις της χώρας.

Την ίδια πορεία είχαν και τα αντίστοιχα Ιδιωτικά θεραπευτικά κέντρα με τα προγράμματα «ιδιωτικού και εναλλακτικού τύπου», που αναπτύχθηκαν από τις ιδιωτικές θεραπευτικές μονάδες, τα οποία όμως έγιναν πανάκριβα. (π.χ. αρκούσε μόνον για την παρακολούθηση ενός απλού μηνιαίου προγράμματος ¨σωματικής απεξάρτησης¨ από εξαρτησιογόνες ουσίες ή αλκοόλ, που το κόστος τους ξεκινούσε από τις 7.000 ευρώ /μήνα και έφτανε έως 20.000 ευρώ! που αναπτύχθηκαν με ταχύτατους ρυθμούς.

Η νέα κυβέρνηση της ΝΔ του Κυρ. Μητσοτάκη, μόλις ανέλαβε την κυβερνητική εξουσία, προχώρησε στη άμεση και ριζική αλλαγή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου που ίσχυε έως τότε στις ¨αυτοδιοικούμενες και αυτοδιαχειριζόμενες¨ λειτουργίες των εναλλακτικών και θεραπευτικών κοινοτήτων, όπως επίσης και των άλλων προγραμμάτων κοινωνικής και ψυχικής υγείας, για να τις εγκαταλείψει αρχικά στο έλεος …… ¨του θεού της αγοράς¨. Όπως επίσης να τις εντάξει στον αποκλειστικό έλεγχο του κράτους και του εκάστοτε υπουργού της υγείας, διορίζοντας αρχικά ελεγχόμενες ή απόλυτα διορισμένες διοικήσεις -άσχετων κατά κανόνα στελεχών- αλλά κυρίως εχθρικών στα προγράμματα λειτουργίας τους!.

Έτσι μετά την «συνειδητή πολιτική» της ΥΠΟ χρηματοδότησης ακολούθησε ο ασφυκτικός έλεγχος του κράτους για να ολοκληρωθούν τυπικά και να επιβληθούν ευκολότερα οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές συνταγές, με τις νέες κατευθυντήριες πολιτικές που εκπορεύονταν τώρα πια – και ως άλλοθι- από τις βίαιες οικονομικές περικοπές και μεταρρυθμίσεις, από τα ¨εξωθεσμικά και διαδοχικά μνημόνια¨ που εφαρμόστηκαν με συνέπεια, οι κυβερνήσεις επί μια 10ετία.

Ο κύκλος της νεοφιλελεύθερης εισβολής στο δημόσιο σύστημα υγείας επρόκειτο να κλιμακωθεί και να επισπευσθεί για να ολοκληρωθεί-με βάση και το προεκλογικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας-, όπως φαίνεται όμως αυτό –προσωρινά και μερικώς– να έχει ανασταλεί, από την αναπάντεχη εξέλιξη της φονικής πανδημίας του COVID-19, με τις τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες στην υγεία του ελληνικού λαού και την έκδηλή αδυναμία του ιδιωτικού συστήματος υγείας να ανταποκριθεί στοιχειωδώς.

Έτσι, παρόλο που οι ιδιωτικές δαπάνες των πολιτών έφτασαν ήδη στο 35% των συνολικών εσόδων για την Υγεία!- και την κυνική αδιαφορία αλλά και ανικανότητα να ανταποκριθεί με την άρνηση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην επίταξή της ιδιωτικής υγείας, ακολουθώντας δογματικά τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην υγεία, υιοθετώντας προσωρινά και πρόσκαιρα με την υποχρηματοδότησή του ΕΣΥ, που παραπαίει…

Κοινή διαπίστωση όλων των ομιλητών υπήρξε ότι βρισκόμαστε -ειδικά την περίοδο της πανδημίας και εν μέσω της κορύφωσης της- στην αναγκαιότητα όχι μόνο να διατρανωθεί αλλά και να επαναδιατυπωθεί – εξειδικευθεί πολιτικά η στήριξη και υποστήριξη, σε ένα Νέο Πρόγραμμα Ισχυρών Ριζοσπαστικών, Δημόσιων Θεσμικών και Οικονομικών παρεμβάσεων στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας.

Πρώτο βήμα στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί -, μια νέα προοδευτική και ριζοσπαστική πολιτική για την υγεία που δεν είναι άλλη από την σημαντική ενίσχυση του ΕΣΥ σε όλα τα επίπεδα.

Ένα πρόγραμμα 5ετους διάρκειας, (όπως εύστοχα παρουσίασε και εξειδικευμένα υποστήριξε τεκμηριωμένα, ο γιατρός Γιώργος Βέργουλας)-, που να «δεσμεύει» πολιτικά την επόμενη, προοδευτική πολιτική διακυβέρνηση, για την ουσιαστική παρέμβαση και σωτηρία του ΕΣΥ και της Δημόσιας Υγείας.

Το συνεκτικό Πρόγραμμα παρεμβάσεων δεν μπορεί να είναι υπόθεση ενός «προοδευτικού υπουργού» ή να επαφίεται σε προσωπική ή μη, πολιτική βούληση του εκάστοτε κομματικού στελέχους στο υπουργείο της υγείας, αλλά μια συνολική-εθνική προσπάθεια εμπλοκής ευρύτερων κοινωνικών δυνάμεων και συνδικαλιστών φορέων στο χώρο της δημόσιας υγείας.

Ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα για την Υγεία, με επίκεντρο την ισχυρή αναβάθμιση και αποκέντρωση του ΕΣΥ, μαζί με την βασική προτεραιότητα του για την ισχυρή προώθηση της πρωτοβάθμιας Υγείας, ως τον βασικό πυλώνα ενίσχυσης του ΕΣΥ.

Μια ΝΕΑ προοδευτική και ριζοσπαστική πρόταση- τομή στη δημόσια Υγεία, που θα αποτελέσει την ουσιαστική εναντίωση στην ανάσχεση της ακολουθούμενης επιθετικής ιδιωτικοποίησης του δημόσιου αγαθού της υγείας του ελληνικού λαού.

Αντιπαραθετικά και πολιτικά θα αποτελέσει -αφού εξειδικευθεί ολοκληρωμένο- εν τέλει στον ελληνικό λαό, την εναλλακτική προοδευτική στρατηγική, απέναντι στην νεοφιλελεύθερη πολιτική εμμονή, της επιδιωκόμενης μετατροπής του ΕΣΥ, ως συμπληρωματικού ρόλου στον Ιδιωτικό Τομέα, που κυνικά πρεσβεύει η πολιτικής της ΝΔ και οι κάθε λογής νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα και την Ε.Ε.